ARVES Gemi Değerleme Departmanı, mesleki ve sektörel tecrübesiyle finansman kuruluşlarına, özel şirketlere, leasing firmalarına ve resmi kurumlara her türlü gemi, yat, tekne, denizaltı, yüzer tesis ve platformların değerlemesi konusunda yurtiçi ve yurtdışında kaliteli değerleme hizmeti sunmaktadır. Saha çalışması sonucunda yerinde görülerek durum tespiti yapılan gemilerin ilgili liman başkanlığında hukuki durumu sorgulanarak herhangi bir ticari işletme rehin kaydı olup olmadığı araştırılmaktadır. Gemilerin değer tespitine ilişkin olarak makine üreticileri ve 2.el alım-satım piyasaları incelenerek gerekli bilgiler alınmaktadır. Firmadan temin edilen evraklar irdelenerek, gerekli analizler yapılmaktadır. Değerlemenin son aşaması olan masa çalışması sonucunda ise geminin; genel durumu, yaşı, klası, tonajı, sörvey tespitleri, tekne yapısı ve özellikleri, kreynlerin durumu ve kapasitesi, makine dairesi ve ekipmanlarının durumu ve kapasitesi, donanımları, can kurtarma ve yangın tertibatları, ambarların durumu, ambarların kapasitesi göz önünde bulundurularak bir takım değerleme metodları sonucunda değer tespiti yapılarak rapor hazırlanmaktadır.

GEMİLERİN DEĞERİNE ETKİ EDEN DURUMLAR VE UYGULANACAK YÖNTEMLER

Ticaret ve yolcu gemilerinin mali değerleri, tersaneden teslim alındıkları günden itibaren yapımında kullanılan çelik ve ekipmanın değeri olmaktan çıkıp günün ekonomik trendlerine göre şekil alan çok değişkenli bir denklemin parçası olmaktadır.

Bu denklemin parçaları geminin o an bulunduğu limanın neresi olduğundan başlayıp, ticari piyasalarının seyrine, geminin tip ve tonajına göre taşıyacağı yükün arz talep dengesine, geminin bayrağına ve armatörünün mali gücüne göre değişim göstermektedir.

Geminin değerini belirlemek, denizcilik piyasalarındaki fırsatları değerlendirerek ticari faaliyette kullanılacak geminin doğru zamanda uygun fiyata alınmasını ve doğru zamanda satışını gerçekleştirilmesini sağlayacaktır. Bu konsept geminin işletilmesine ek olarak ciddi bir gelir sağlayarak armatörün ticari faaliyetlerini olumlu yönde etkileyecektir.

Bu yazının amacı gemi değerine etki eden nedenleri belirlemek ve bu etkenlerin birbirleri ile ilişkisini sayısal olarak inceleyerek gemilerin uzun dönemde değerlerini (GUDD) belirlemektir. Kısa dönemli gemi fiyatları ise her ne kadar tüzel mali dengeler içerisinde tutarsız bir yapıda olsa da geminin belirlenen uzun dönem değerinden yola çıkılarak bir alt seviyenin belirlenmesini sağlayacaktır.

Ne Kadar?

2002’den beri sürekli yükselişte olan navlun fiyatları, 2007 ve 2008 yıllarında 5 yıl önce alınmış bir geminin alım masrafını tek bir yılda navlun girdisi olarak karşılamasına yetecek kadar kazanç sağlamıştır. Bu kazanç oranı denizcilik dışı birçok sektörün gemi alarak denizcilikten kar sağlama amacı gütmesi ve dolayısı ile gemi alımlarında sektör dışından gelen yüksek miktarda paranın yarattığı talep patlaması ile birlikte gemi fiyatlarının tersane maliyetlerinin çok üzerinde seyretmesine neden olmuştur.

  

Baltık Kuruyük Endeksi 2000-2009 Tarihleri Arası Endeks Grafiği

 

2002 yılında 8,7 milyon dolara alınan 1997 yapımı 50 bin tonluk dökmeci, 2007 yılında günlük ortalama 40 bin Dolar gelir ile senede 13,6 Milyon dolar navlun getirisi sağlar duruma gelmiştir. Bu tarihte 10 yaşında olan aynı gemi 26 Milyon dolara alıcı bulabilmekteydi.

  

Seçilen tarihlerde Ortalama Satış Fiyatı (Milyon Dolar)

 

Uluslararası ekonomik kriz ile beraber 2009 yılının ilk aylarında dibe vuran navlun fiyatları, gemilerin alım satım rakamlarını da dibe çekmiş ve gemilerin kazançları amortisman masraflarını 10-12 yıllık bir süreçte karşılar hale gelmiştir. Gemi fiyatları da buna bağlı olarak inişe geçmiştir.

 

Gemi Değerlerine Etki eden Faktörler

Bir geminin değerini ölçmek için çeşitli dış etkenlerin birbirleri ile ilişkilerini incelemek gerekir. Bu dış etkenler şu şekilde sıralanabilir.

 

• Geminin navlun getirisinin günlük ortalaması

Geminin alındığı yıl itibari ile getirmiş olduğu günlük kazanç ortalaması (T/C getirisi)

İleriye dönük navlun tahminleri.

• Geminin yaşı

Kalan ekonomik ömrü

Klas ve bayrak/liman devleti kurallarına istinaden kısıtlamaları, bu kısıtlamaların navlun getirisine etkisi.

• Operasyonel masraflar

Günlük işletme bedeli

Tamir ve havuz masrafları

• Finans maliyetleri

Geminin borcuna istinaden

 

Bu yukarıdaki verilerin matematiksel bağlantısını kullanarak bir değere ulaşmak için indirgenmiş nakit akımları yöntemi kullanılarak aşağıdaki formüle ulaşılabilir.

Tanımlar:

GUDD= Gemi Uzun Dönem Değeri

Kz  = Geminin mümkünse geçmiş 8-10 yıllık zaman içerisinde günlük ortalama net T/C Kazancı. ( eğer mümkün değil ise daha kısa zamanda elde edilen veya mevcut değerler kullanılabilir)

Mz = Geminin mümkünse geçmiş 8-10 yıllık zaman içerisinde günlük ortalama net T/C Kazancı. ( eğer mümkün değil ise daha kısa zamanda elde edilen veya mevcut değerler kullanılabilir)

k  = piyasa analizine göre oluşturulan değişken değer.

z = Kz ve Mz değerlerinin hesaplandığı zaman aralığı

Z = Geminin kalan ekonomik ömrü.

AD = Amortisman Değeri

Formülün ilk kısmı geminin kalan ekonomik ömrü boyunca getireceği kazancı hesaplamak için geminin geçmiş zaman içerisinde getirdiği günlük navlun getirisinden geminin günlük işletim masraflarının düşülmesini ve bulunan değerin Contex, Baltık Kuru Yük Endeksi gibi güvenilirliğini kanıtlamış endekslerden elde edilen piyasa analizlerine göre bir “k” değişkenine oranlanması ile oluşturulmaktadır.

Formülün ikinci kısmında ise geminin hurda değerinin piyasa analizinden elde edilen “k” değişkeni ile oranlanması sonucu geminin belirlenen ekonomik ömrünü sonunda hurda değerini ifade etmektedir.

“k” değişkeni, için geminin alınıp satıldığı veya armatörün ticari faaliyetlerini sürdürdüğü ülke için ekonomi piyasaların mevcut durumu ve gelecek tahminleri içerecek şekilde, o ülkede geminin kalan ekonomik ömrü için alınabilecek kredi faizi oranını olarak kullanmak uygun olacaktır. 2009 sonu itibari ile firma ve bankalara göre çeşitli farklılıklar arz etse de, LIBOR (London Interbank Exchange Rate) üzerine %2-3 yerel banka komisyonu eklenerek, ülkemizde aşağıdaki kredi oranları uygulanmaktadır.

 

 

Bulunan bu iki tip değerin geminin kalan ekonomik ömrü boyunca toplamı ise geminin uzun dönem değerini verecektir.

Sonuç:

Gemilerin değerlerinin doğru şekilde hesaplanması, ticari faaliyetlerinde karar alırken armatörün doğru karar alarak ülke ekonomisine katacağı değeri artıracaktır. Gemilerin navlun getirileri kadar alım satım bedelleri ile edinilebilecek gelirin, yeni gemilerin alınması ve mevcut filonun artırılması için ekonomimize katılması denizcilik camiasında armatörleri olduğu kadar sektörün içerisinde bulunan her bir firma ve bireye olumlu olarak yansıyacaktır.

Ek olarak Türk Ticaret filosunun gerek Türk Bayraklı gerekse yabancı bayraklı olarak değerinin bilinmesi bu sektörün önemini vurgulayarak, bu konuda geliştirilmesi istenen kanunların ve finans olanaklarının artmasına ön ayak olacaktır.